21 May روز جهانی چای
کشاورزان چای در سرتاسر جهان در شرایط سخت مقاومت نشان داده اند. آنها برای پذیرش نوآوری، کسب فرصت‌های جدید و تضمین تولید چای با کیفیّت به حمایت مستمر ما نیاز دارند.
برای اولین بار در سال ۲۰۰۵ در دهلی نو (هند) روز ۱۵ دسامبر را به عنوان روز جهانی چای نامگذاری کردند و جشن گرفتند. هدف از نامگذاری این روز به عنوان روز جهانی چای و برگزاری مراسم، جلب توجه دولت و شهروندان به اهمیت تولید این محصول، تجارت و تأثیر آن بر زندگی کارگران، چای کاران و زحمتکشان صنعت تولید چای است.
از سال ۲۰۰۶ میلادی به بعد سایر کشورهای چای خیز همچون بنگلادش، سریلانکا، نپال، ویتنام، اندونزی، کنیا، مالاوی، مالزی، اوگاندا، هند و تانزانیا و… از روز جهانی چای استقبال کردند و تا به امروز همه ساله با بزرگداشت روز جهانی چای و برگزاری جشن، توسعه پرورش این گیاه ارزشمند و افزایش تولید و صادرات آن را مهم می‌شمارند.
روز چای در ایران
برای اولین بار در ایران بزرگداشت روز جهانی چای در آذرماه سال ۹۴ در دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان در ایران برگزار شد.
چای در ایران
آقا محمدخان قاجار کاشف السلطنه و مشهور به چای کار که با نام «پدر چای ایران» شناخته می‌شود، نخستین کسی بود که کشت چای را در ایران رواج داد.
کاشف السلطنه که برای مقاصد آموزشی به هند سفر کرده بود با صنعت چای آشنا شد و قبل از مراجعت به ایران، مقداری تخم چای را به همراه چهار هزار گلدان چای، قهوه، تخم کنف، دارچین، فلفل، میخک، هل، انبه، گنه گنه، کافور، ریشه زردچوبه، زنجبیل و… تهیه کرد و در سال ۱۲۸۵ شمسی با مشقت بسیار آنها را به ایران آورد چرا که در آن زمان صنعت چای انحصاری بود و خارج کردن بذر این گیاه از هند غیر قانونی محسوب می‌شد. برخی گفته‌اند که قوانلو کاشف السلطنه مقداری از تخم چای را در عصای خود پنهان کرد و به این شکل چای را به ایران وارد کرد. بنابراین از نوشیدن و کشت چای در ایران (لاهیجان) کمتر از دو قرن است که می‌گذرد. انواع چای:
چای سیاه (Black Tea)
این نوع چای، به‌طور کامل اکسیده شده است و رنگ آن مایل به قرمز تا مایل به قهوه‌ای و قهوه‌ای تیره است. چای سیاه، بیشترین نوع چای مصرفی در غرب و نقاطی از شرق جهان به شمار می‌رود. در هر فنجان از چای سیاه، حدود ۴۰ تا ۶۰ میلی‌گرم کافئین وجود دارد. کشور چین دو گروه بزرگ از چای سیاه را تولید می‌کند یکی چای شمال چین و دیگری چای سیاه ایالت «یونان» چین.
انواع چای سیاه عبارتند از:
- آسام: طعم مالت مانند
- سیلان: طعم قوی‌تر و حاوی عطر دهنده‌ها یا شکلات
- دارجلین: نوع باکیفیت‌تری از چای که در مناطق کوهستانی هند کشت می‌شه. دربردارنده عناصر میوه‌ای و گل‌ها
- ارل گری: طعم ترنج و مرکبات
- کی مون: شیرین و میوه‌ای در آنهویی چین
- کنیان: ظاهری تیره و طعمی تیز
- ماسالا: با انواع ادویه‌ها مانند هل، میخک و دانه‌های فلفل طعم‌دار شده
- یون نان: طعم شکلاتی، مالت گونه و تند
چای سفید (White Tea)
چای سفید از گلبرگ‌های تازه گیاه چای تولید می‌شود. چای سفید در نور طبیعی آفتاب خشک شده و اکسیده نمی‌شوند. کم‌ترین میزان کافئین در چای سفید موجود است و مهم‌ترین مرکز کشت چای سفید در جهان، در استان (فوجیان) چین قرار دارد. اگر برای اولین بار چای سفید را بنوشید، تقریباً احساسی بی‌مزه و شبیه به آب وجود دارد ولی بعد از مدتی در دهان و نفستان احساس یک مزه‌ی شیرین ملایم خواهید کرد.
چای زرد (Yellow Tea)
چای زرد یک نوع چای کمتر شناخته‌شده و نسبت به برخی از انواع دیگر تا حدودی گران قیمت تر است. مراحل فرآوری برگ چای زرد شبیه به مراحل فرآوری برگ چای سیاه است با این تفاوت که پوشش دادن برگ‌های چای توسط قرار دادن آنها در نوعی بسته‌بندی‌های خاص و گاهی همراه با بخار دادن، یکی از مراحل اضافی فرآوری این نوع از چای است. در حقیقت، عمل اکسیداسیون در این چای، بسیار آهسته‌تر صورت می‌گیرد و در نتیجه چای زرد دارای طعمی ملایم‌تر از چای سبز می‌شود.
چای سبز (Green Tea)
رنگ آن سبز تیره و طعم آن نسبت به چای سیاه ملایم‌تر است. چای سبز، کافئین کمی دارد و ایجاد عصبانیت یا بی خوابی نمی‌کند، تصفیه‌کننده و مفرح است. چای سبز چینی حدود ۳۰ تا ۳۵ میلی‌گرم کافئین در هر فنجان دارد. چای سبزهایی که در آخر نام آنها «چی» (به معنای چای) می‌آید ژاپنی هستند و نام انواع چای سبز چینی اشاره به منطقه‌ی کشت آنها دارد.
چای اُلانگ (Oolong)
این چای، یک نوع چای نیمه اکسیده شده است که براقی و شادابی چای سبز و خصوصیات فیزیکی و درهمیِ چای سیاه را دارد و از لحاظ طبقه‌بندی، بین چای سیاه و چای سبز قرار می‌گیرد. میزان کافئین آن متوسط بوده و بین میزان کافئین چای سبز و چای سیاه است. مهم‌ترین مرکز کشت و فراوری انواع شگفت‌انگیز چای اُلانگ، کشور تایوان و چین است.
چای پوئر (Puerah)
چای پوئر از نوعی تخمیر خاص چای سبز حاصل می‌شود و تخمیر آن حدود ۶ ماه تا یک سال طول می‌کشد. چای پوئر، مزه‌ای تند دارد و حتی می‌تواند از چای سیاه هم پررنگ‌تر باشد. یک فنجان از چای پوئر دارای ۶۰ تا ۷۰ میلی‌گرم کافئین است. این نوع چای، دارای خواص پزشکی است. ازجمله، کاهش دهنده‌ی تری گلیسیرید و کلسترول، کمک‌کننده به تولید بزاق، کمک‌کننده به هضم غذا است. به‌طور انحصاری در منطقه‌ی Puerah استان «یونان» چین رشد می‌کند.
چای یربا ماته (Yerba Mahtay)
چای یربا ماته یک نوع چای و نوشیدنی باستانی و پزشکی است که جنبه‌ی فرهنگی دارد. انواع مختلف این نوع چای از سوی سرخپوستان «گورانی» GUARANI آمریکای جنوبی به جهان معرفی شده است. ک فنجان از چای یربا ماته حدود ۳۵ میلی‌گرم کافئین وجود دارد. این چای، سالم، هوشیار کننده و تقویت کننده‌ی اعصاب است و خواص مفید زیادی دارد.
چای سرخ (Rooibos)
این چای، متعلق به آفریقای جنوبی است. چای سرخ، یک نوع چای گیاهی و فاقد کافئین است و برگ‌هایی سوزنی شکل دارد. رویبوس را با استفاده از برگ‌های یک درختچه به نام آسپالاتوس لینیرایز (Aspalathus linearis) درست می‌کنند که معمولاً در سواحل غربیِ آفریقای جنوبی رشد می‌کند. برای زیاد کردن طعمش آن را اکسیده می‌کنند و این عمل، رنگ آن را از سبز به قرمز تغییر می‌دهد. رویبوس سبز هم وجود دارد که تخمیر نشده است. این نوع رویبوس گران‌تر بوده و طعم علفی بیشتری نسبت به نسخه‌ی سنتی آن دارد. نکته‌ی دیگر رویبوس سبز این است که آنتی‌اکسیدان های بیشتری نسبت به رویبوس قرمز سنتی دارد. این مدل چای برای سلامتی بدن مفید است.
چای گیاهی یا دم نوش (Herbal)
گاه آنچه به عنوان چای گیاهی یا دم نوش خوانده می‌شود معمولاً فاقد کافئین است و از انواع گیاهان تشکیل شده است که نوشیدنی‌های محبوب مردم در نقاط مختلف جهان را تشکیل می‌دهد و بیشتر به خاطر خواص درمانی و سلامتی نوشیده می‌شود. شکوفه‌ها، ساقه‌ها و ریشه‌های گیاهان مختلف مانند زنجبیل و چوب دارچین از این جمله هستند
